Krzeszów to niewielka dolnośląska wieś. Znajduje się tu pocysterski kompleks klasztorny. Należy do niego m.in. kościół pw Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, który Jan Paweł II podniósł do rangi bazyliki mniejszej. W tej barokowej świątyni znajdziesz najstarszy maryjny obraz w Polsce! Tworzyli tu najznamienitsi artyści epoki baroku: Michał Willmann, zwany „Śląskim Rembrandtem” i Piotr Jan Brandl, zwany czeskim Rubensem. Prawdziwa galeria sztuki dla koneserów. Sympatyków historii zaciekawi Mauzoleum Piastów Śląskich, gdzie spoczywają szczątki Bolka I i jego wnuka Bolka II. Pielgrzymi ciągną tu do cudownej ikony Matki Bożej Łaskawej, by modlitwą uprosić łaski. Jest też coś dla zakochanych, bo w Mauzoleum znajdują się relikwie św. Walentego 😉
SPIS TREŚCI:
- Jak tam dojechać?
- Mapka pocysterskiego kompleksu klasztornego.
- Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
- Podziemia i wieża kościoła klasztornego.
- Mauzoleum Piastów Śląskich.
- Zabytkowy cmentarz.
- Kaplica Marii Magdaleny
- Kościół pw św. Józefa.
- Letni Pawilon na Wodzie.
- Odrobina historii
- Informacje praktyczne
Jak tam dojechać?
Krzeszów znajduje się na Dolnym Śląsku w powiecie kamiennogórskim, 20 minut od czeskiej granicy. Dojedziemy tam z:
| Polkowic | w 1:10 minut | 110 km | S3 |
| Wrocławia | w 1:35 minut | 110 km | A4 |
| Opola | w 2:15 minut | 180 km | A4 |
| Poznania | w 3 godziny | 250 km | S5 i S3 |
| Częstochowy | w 3:45 minut | 330 km | A4 |
Bezpośrednie połączenie autobusowe z Krzeszowem ma jedynie Kamienna Góra, więc nie jest łatwo się tu dostać. Najlepsza opcja to ta z noclegiem na miejscu lub własny samochód.
Dosłownie na wprost opactwa znajduje się obszerny płatny parking. Cennik na 2023 r:
- do 2 godzin – 3 zł
- powyżej 2 godzin – 5 zł
Mapka pocysterskiego kompleksu klasztornego.
- Przejście całego kompleksu klasztornego wraz z Pałacem Letnim na Wodzie zajmuje około 1,5 godziny wg mapy. Do każdego zwiedzanego miejsca należy dodać kilka minut na obejrzenie (a jest co oglądać!)
- Jeśli chcecie obejrzeć jedynie Bazylikę Mariacką, należy pamiętać, że nie wolno robić zdjęć. Natomiast jeśli zakupicie bilet selektywny za 10 zł, FOTO jest dozwolone. O bilety pytamy w Biurze Obsługi.
Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Przekraczamy bramę, czyli główne wejście na teren opactwa. Znajduje się ono dokładnie na wprost parkingów.
Tuż przy Bazylice mieści się Biuro Obsługi i właśnie tam kierujemy swoje kroki. W tym miejscu kupimy bilety, by obejrzeć opactwo.
Cennik, godziny otwarcia i inne szczegóły na końcu wpisu.
Bilet za 10 zł do Bazylikę Mariackiej uprawnia do robienia zdjęć.
Biuro obsługi oferuje pamiątki, magnesy, pieczątki do książeczki: „Wieże widokowe gór i pogórzy”, mapy, toalety… WSZYSTKO.
Tuż obok jest restauracja.
Ceny w 2023 r:
- ziemniaczki, mięso i surówka ok. 30 zł
- kawa 10 zł
Pierwsze kroki kierujemy do Bazyliki Mniejszej pw Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Jest to barokowy kościół wchodzący w skład dawnego opactwa cystersów. Zbudowano go latach 1728-1735. Rzeźby na fasadzie wykonał Ferdynand Brokoff.
Nad wykończeniem i zdobieniami pracowali najznamienitsi twórcy barokowi, m.in. malarze: Jerzy Neunhertz, Piotr Brandl, Feliks Scheffler, Jan Hoffman i rzeźbiarze: Ferdynand Brokoff, Antoni Dorasil, Mateusz Braun. Całe wnętrze jest w tonacji biało-złotej.
Nad wnętrzem dominuje 24-metrowy ołtarz główny. który stworzył A. Dorasil wg projektu Ferdynanda Brokoffa. W punkcie centralnym wisi obraz Piotra Brandla „Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny”.
W ołtarzu głównym umieszczono również łaskami słynącą ikonę Matki Bożej Łaskawej. Obraz pochodzi z bizancjum (XIII w) i jest najstarszym obrazem maryjnym w Polsce. Jest starszy od Matki Bożej Częstochowskiej o 200 lat!
W XV w podczas wojen husyckich obraz został ukryty i zaginął na 200 lat. 18 XII 1622 r , podczas prac konserwatorskich smuga światła pada na pękniętą posadzkę w zakrystii. Zakonnicy odnajdują zbutwiałą skrzynię a w niej ikonę. Po ukończeniu budowy kościoła, obraz zostaje umieszczony w ołtarzu głównym.
Bazylika jest wyjątkowo piękna i trudno się skupić na jednym miejscu. Istna galeria sztuki.
Freski na sklepieniu malował wnuk Michała Willmana – Jerzy Wilhelm Neunherz. Są tu sceny z życia Jezusa, sceny ze Starego Testamentu i kilka fragmentów z życia Cystersów.
Na szczególną uwagę zasługują 300-letnie organy. Powstały w pracowni Michaela Englera. Składają się w 95% z oryginalnych części. Posiadają 2690 grających piszczałek. W lipcu i sierpniu odbywają się tu koncerty (zwykle o 11.00 i 13.00).
Ciężko opuścić coś tak pięknego ale przed nami jeszcze kilka miejsc, więc wychodzimy z bazyliki.
Podziemia i wieża kościoła klasztornego.
Ruszamy w prawo. Tuż przy klasztorze jest zejście do piwnic. Nad wejściem wisi spory napis PODZIEMIA. Prowadzi do niego wąski chodnik.
Schodzimy w dół po metalowych stopniach. Wewnątrz panuje przyjemny chłód.
Przechowywano tu żywność, więc podziemia służyły jako spichlerz. W głębi, pod prezbiterium chowano zakonników.
Zachowały się kanały melioracyjne, które miały zmniejszać ciśnienie i odwodnić świątynię.
Ogromna pusta przestrzeń pod tak wielką świątynią. Jak to możliwe, że bazylika się nie zapadła ?
Kunszt budowniczych w dawnych czasach był niesamowity. Bez komputerów, nowoczesnego sprzętu, inżynierów bazylika przetrwała blisko 300 lat.
Wychodzimy z podziemi i przechodzimy obok głównego wejścia do bazyliki. Następne drzwi zaprowadzą nas wprost do wieży.
Najpierw wchodzimy wąskimi krętymi schodami, które później zamieniają się w kwadratową klatkę schodową.
Oglądamy więźbę dachową z niezliczoną ilością drewnianych beli, wspartych na zaokrąglonej kopule wieży.
Prowadzi tu drewniany podest, by można było zobaczyć konstrukcję dachową. I tu również można zadać pytanie: Jak to wytrzymało 288 lat?
Podobno właśnie tutaj ukryto „Berlinkę”, czyli zbiór cennych ksiąg i dokumentów z Pruskiej Biblioteki Państwowej. Zbiory te znajdują się obecnie w Bibliotece Jagielońskiej.
Wąskimi stopniami wchodzimy na samą górę, w miejsce które z dołu wygląda na drewnianą żaluzję pod metalową kopułą wieży. Są cztery okienka na cztery strony świata i tablice informacyjne z zaznaczonymi punktami na horyzoncie. Widać Góry Wałbrzyskie, Bramę Lubawską, Karkonosze a nawet Czechy! Niesamowity widok!
Mauzoleum Piastów Śląskich
Przechodzimy przez kutą, metalową bramę między Biurem Obsługi Pielgrzyma a Bazyliką. Tuż za nią zobaczymy szutrowy chodnik poprowadzony wzdłuż Bazyliki, trawnik i kilka pojedynczych grobów. Jest też kilka stacji Kalwarii Krzeszowskiej. Idziemy wzdłuż ściany do ostatnich metalowych drzwi, które są na samym końcu.
Mauzoleum zostało dobudowane do bocznej ściany prezbiterium, w latach 1735-47. Znajdziemy tu kolorowe marmury i bogate freski J.W. Neunherza z 1736 r.
Obrazy do ołtarzy namalował Felix Anton Scheffler.
We wspólnym sarkofagu pochowano fundatorów opactwa: księcia Bolka I Surowego, jego syna Bernarda Stałego i Bolka II Małego. Są tu też rokokowe rzeźby żon obu władców.
Można zauważyć epitafium syna Bolka II Małego, czyli Bolka III. Jest niemal pewne, iż książę taki nie istniał. Legenda mówi o jego rzekomej tragicznej śmierci, więc niemieckojęzyczni pisarze uznali to za fakt. Rzeźby, które się tam znajdują nawiązują tematycznie do tej historii.
W mauzoleum znajduje się również sarkofag śląskiego arystokraty Władysława von Zedliz. Został przedstawiony w zbroi, z szablą u boku i krzyżem maltańskim na piersi. Na ścianie od strony okna umieszczono rodzinne herby.
Oprócz sarkofagów znajdują się tu również relikwie świętych w tym relikwia św. Walentego- patrona zakochanych 🙂
Zabytkowy cmentarz.
Po wyjściu z Mauzoleum schodzimy w dół po schodach na stary cmentarz z 1830 r. Jest w tym miejscu coś… majestatycznego… To odpowiedni czas na chwilę zadumy.
Tutaj w ogrodzie, w ciszy wśród drzew spoczywają siostry benedyktynki, przybyłe do klasztoru ze Lwowa.
Pochowano tu cystersów, benedyktynów, benedyktynki i księży diecezjalnych.
Kiedy spojrzymy w prawo, zobaczymy niewielki budynek połączony z Krzeszowską Bazyliką. To Kaplica Marii Magdaleny z Grobem Pańskim.
Kaplica Marii Magdaleny
Kaplica Marii Magdaleny powstała w 1738 r. Obraz namalował F. A. Scheffler. Wewnątrz jest jeszcze jedno pomieszczenie, które jest imitacją Grobu Pańskiego. W porównaniu z Bazyliką i Mauzoleum pomieszczenie jest wyjątkowo skromne.
Wokół pomieszczenia są freski Jerzego Neunhertza, na których widać śpiących rycerzy i Armo Christi – anioły z atrybutami Męki Pańskiej.
Tak więc w kaplicy mamy pomieszczenie, w którym jest kolejne pomieszczenie, tym razem bardzo małe. Jest to właściwy Grób Pański. Aby tam wejść należy się zgiąć w pół.
W środku znajduje się mała lampka i ława na której można znaleźć coś na wzór Całunu Turyńskiego.
Przechodząc przez kolejną bramę obok Kaplicy Marii Magdaleny znajdziemy się przy Krzeszowskim Klasztorze, który obecnie należy do benedyktynek oddalonych ze Lwowa w 1946. Znajduje się tu mini wystawa narzędzi rolniczych używanych dawniej przez mnichów, Studnia Książęca i Aleja Książąt (jak widać na zdjęciu). Po obejrzeniu wychodzimy PRZED Bazylikę, tą samą drogą którą przyszliśmy.
Kościół bracki pw św. Józefa.
Kościół bracki pw. świętego Józefa jest po lewej od wejścia do Bazyliki. Trzeba minąć Biuro Obsługi i Restaurację. Budynek stoi oddzielnie i nie można go z niczym pomylić 🙂 Powstał w latach 1690-1696 za sprawą opata Bernarda Rosy. Wcześniej był tu kościół św. Andrzeja, który stał się niewystarczający. Rozebrano go i postawiono nową barokową świątynię, która została okrzyknięta „Śląską Kaplicą Sekstyńską”.
Autorem fresków był Michał Leopold Łukasz Willmann zwany „śląskim Rembrandtem”. Jest tu ponad 50 polichromii. Motywem przewodnim jest rola świętego Józefa.
Tak więc po lewej mamy 7 radości św. Józefa a po prawej 7 smutków. Powyżej na obrazie pt. „Święty Józef nadaje imię Jezus”, M. Willmann namalował swój autoportret. Jest to postać w czarnym płaszczu, która opiera się o krzesło. Takich autoportretów jest kilka.
Jest też kilka anegdot związanych z Willmannem. Podobno spędzał dużo czasu w gospodzie a prace przeciągały się w nieskończoność. Zdenerwowany opat kazał zamknąć Willmanna w kościele, dopóki prace nie zostaną ukończone. Na co Willmann powiedział, że i tak będzie w gospodzie… i namalował siebie, jako karczmarza, który odmawia schronienia świętej Rodzinie 🙂
Inną ciekawostką jest fakt, że przy trzech królach niosących dary dla Dzieciątka Jezus jest dziwne zwierze…niby koń… ale z bardzo długą szyją. To wielbłąd, namalowany tak przez Willmanna, który nigdy nie widział tego zwierzęcia.
Kościół można obejrzeć stając u wejścia przy klęczniku. Przejście jest zablokowane, chyba, że traficie na mszę. Aby obejrzeć go dokładnie trzeba zakupić bilet.
Letni Pawilon na Wodzie
Pawilon Letni znajduje się w przysiółku Betlejem, na stoku Anielskiej Góry. Aby się tam dostać musimy wyjść przez główną bramę opactwa. Stojąc w bramie, na wprost parkingu powinniśmy kierować się w prawo, aż do skrzyżowania. To zaledwie 3-4 minuty marszu. Przed skrzyżowaniem przechodzimy przez ulicę i ruszamy w lewo.
Szlak prowadzi szeroką szutrową drogą. Po prawej podziwiamy widoki, po lewej mamy las.
Miniemy kilka drogowskazów, na których zaznaczono kierunek do stacji drogi krzyżowej. To jednak zostawmy na następny raz!
W pobliżu Gościńca „Betlejem” znajdziemy się przy kolejnym rozdrożu. Tu skręcamy w prawo.
Zobaczymy kolejną kapliczkę drogi krzyżowej i okrągłą altanę osadzoną na źródle wody zdrojowej.
Pawilon miał służyć modlitwie i wyciszeniu. Ufundował go opat Innocenty Fritsch w 1732 r. Wokół wypływa źródło wody pitnej o właściwościach leczniczych. BILET do Pawilonu kupujemy na miejscu. Sympatyczny młodzian pobiera 10 zł za wejście i puszcza lektora, który wyjaśnia znaczenie obrazów. Do środka prowadzi drewniany mostek.
Wewnątrz jest 24 obrazy namalowane przez wnuka Willmanna- J. Neunhertza. Obrazy o tematyce biblijnej są częścią kompleksu klasztornego, wraz z Krzeszowską Kalwarią.
Dojście do Pawilonu zajmuje 25 minut. Droga w tempie spacerowym zajmie odrobinę więcej czasu.
Odrobina historii
Historia opactwa Krzeszowskiego nie jest prosta. Pierwsi zakonnicy przybyli tu za sprawą Anny Przemyślidki, na pamiątkę zmarłego męża Henryka III Pobożnego. W 1242 r sprowadziła benedyktynów z czeskich Opatovic, którzy po latach opuścili klasztor z niewiadomego powodu. Książę świdnicko-jaworski w 1292 r sprowadza do Krzeszowa 12 zakonników cysterskich.
Klasztor jest kilkakrotnie najeżdżany i plądrowany. Legenda mówi, że w 1426 r na klasztor napadają husyci. Zabijają 70 zakonników. Cystersi ukrywają cudowną ikonę Matki Bożej Łaskawej, chcąc ją uchronić przed zniszczeniem. Wtedy to słuch po niej zaginął, dosłownie zapadła się pod ziemię na 200 lat. 18 XII 1622 r , podczas prac konserwatorskich smuga światła pada na pękniętą posadzkę w zakrystii. Zakonnicy odnajdują zbutwiałą skrzynię a w niej ikonę. Do opactwa powraca kult Matki Bożej Łaskawej.
W 1741 r Śląsk przechodzi w ręce Prus, które podejmują walkę z Kościołem Katolickim. Klasztor powoli staje się świecki. W 1919 r opustoszały klasztor przejmują benedyktyni wysiedleni z Pragi. 3.IX.1940 r opactwo „wpada” w ręce władz III Rzeszy. W klasztorze przebywają Niemcy przesiedleni z Rumuni a następnie Żydzi, dla których stworzono tu przejściowy obóz w drodze do obozów koncentracyjnych. Wreszcie rok 1946. Klasztor obejmują siostry bernardynki, wysiedlone ze Lwowa.
Informacje praktyczne
| BILETY | trasa podstawowa | 28 zł | 20 zł |
| trasa rozszerzona | 38 zł | 30 zł | |
| trasa uzupełniająca | 28 zł | 20 zł | |
| Letni Pawilon | 10 zł | 10 zł |
| CZYNNE | trasa podstawowa | od 1.V do 15.X | 9.00-17.00 |
| od 16.X do 30.IV | 9.00-15.00 | ||
| trasa rozszerzona | od 1.V do 15.IX w każdy weekend | 9.00-17.00 | |
| trasa uzupełniająca | od 1.V do 15.IX | 9.00-17.00 |
- Trasa podstawowa obejmuje obiekty:
- Bazylika pw Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
- Kościół bracki pw św. Józefa
- Mauzoleum Piastów Śląskich
- Kaplica Marii Magdaleny wraz z terenem zabytkowego cmentarza
- Trasa rozszerzona obejmuje obiekty:
- Trasa PODSTAWOWA +
- + Podziemia- piwnice Bazyliki
- +Więźba dachowa i punkt widokowy na wieży Bazyliki
- +Letni Pawilon na Wodzie w Betlejem
- Trasa uzupełniająca obejmuje obiekty:
- Podziemia- piwnice Bazyliki
- Więźba dachowa i punkt widokowy na wieży Bazyliki
- Letni Pawilon na Wodzie w Betlejem
- Letni Pawilon na Wodzie można obejrzeć osobno w cenie 10 zł płatne przy Pawilonie.
- W kościele można posłuchać koncertu organowego o godz. 11.00 i 13.00 przez okres wakacji.
- Jeśli obejrzeliście wszystko a zabrakło czasu na Pawilon Letni, bądź podziemia czy wieżę to można poprosić o bilet SELEKTYWNY na jedno z tych miejsc. Kupujemy w Biurze Obsługi pojedynczy bilet n.p. na wieżę za 10 zł.
- W Bazylice Mariackiej nie wolno robić zdjęć, jeśli jednak zakupisz bilet selektywny na Bazylikę za 10 zł możesz robić FOTO.
- TOALETA po zakupie jakichkolwiek biletów jest za darmo!
- Toaleta BEZ zakupionego biletu kosztuje 2 zł i znajduje się w tym samym budynku co „Biuro Obsługi Pielgrzyma”.
- Trasa rozszerzona, uzupełniająca i selektywna czynna tylko w sobotę i niedzielę od 1 maja do 15 września.
