Iława leży na Pojezierzu Iławskim przy najdłuższym jeziorze w Polsce. Znajdziesz tu plaże, porty i żeglarskie tradycje. A jeśli siedząc nad wodą zamarzysz o dalekich podróżach, to wiedz, że możesz stąd dopłynąć do morza.
Tak, tak, za sprawą Kanału Elbląskiego jezioro Jeziorak jest połączone z morzem! Spacerując wokół jeziora miniemy niezliczoną ilość małych zatoczek, w których przycumowane łodzie leniwie kołyszą się na wodzie.
Znawców historii zainteresuje fakt, że 8 km od Iławy, w Ławicach urodził się i mieszkał pierwszy noblista w dziedzinie medycyny profesor Emil von Behring.
SPIS TREŚCI:
- Jak tam dojechać?
- Odrobina historii.
- Mapka i kolejność zwiedzania.
- 1. Dworzec kolejowy i lokomotywa parowa.
- 2. Biały kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny
- 3. Bulwar Jana Pawła II.
- 4. Kawa w Starym Tartaku.
- 5. Port Iława, prom, tramwaj wodny i plaża.
- 6. Czerwony kościół pw. Przemienienia Pańskiego i mury obronne.
- 7. Ratusz, Kinoteatr i Amfiteatr im. Luisa Amstronga.
- 8. Powrót na parking lub Dworzec Kolejowy.
- Ciekawe miejsce w pobliżu.
- Pływanie po Jezioraku.
Jak tam dojechać?
Iława leży w województwie warmińsko mazurskim. Dojedziemy tam z:
Olsztyna | w 1:05 minut | 70 km | DK16 |
Gdańska | w 1:45 minut | 150 km | DK7 |
Warszawy | w 3:05 minut | 245 km | DK7 |
Białegostoku | w 4 godziny | 330 km | DK7 |
Polkowic | w 4:55 minut | 420 km | S5 |
Wrocławia | w 4:55 minut | 460 km | S5 |

Bezpłatny parking, w pobliżu „centrum” znajduje się przy „białym” kościele. Kościół stoi przy przejeździe kolejowym, więc łatwo go zlokalizować. Na terenie przykościelnym jest parking dla wiernych. Ale przed płotkiem parkują samochody na poboczu.
Odrobina historii
Iława została założona w 1305 r przez komtura krzyżackiego Siegharda von Schwarzburga. Miasto otoczono murem a wybudowany „czerwony” kościół również pełnił rolę obronną. Przez 190 lat Iława była lennem Rzeczpospolitej i to jest jej jedyny związek z Polską. Właściwie przez cały czas była pod rządami pruskimi. Po I wojnie światowej odbył się plebiscyt mający zdecydować o przynależności państwowej. Za Polską zagłosowało zaledwie 5 % mieszkańców,
22.I.1945 r Armia Czerwona zdobyła Iławę. I to był koniec tego starego i pięknego miasta! Co zaskakujące po wkroczeniu żołnierzy radzieckich stała większość budynków. Obecnie w miejscu starówki znajduje się osiedle bloków. „Wyzwolona” przez Armię Czerwoną Iława została zniszczona w 90 %. Wystarczyło kilka tygodni pod rządami radzieckich „wyzwolicieli” by zrównać miasto z ziemią. Żołnierze rabowali i podpalali jeden budynek po drugim. Uratowały się tylko te budynki, które służyły wojsku. Z kilkusetletnich zabytków ocalały fragmenty murów obronnych i kościół zbudowany przez krzyżaków.

Mapka i kolejność zwiedzania.
- Czas przejścia według mapy: 2:15 minut.
- Kolejność zwiedzania:
- 1. Dworzec kolejowy i lokomotywa parowa.
- 2. Biały kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny
- 3. Bulwar Jana Pawła II.
- 4. Kawa w Starym Tartaku.
- 5. Port Iława, prom, tramwaj wodny i plaża.
- 6. Czerwony kościół pw. Przemienienia Pańskiego i mury obronne.
- 7. Ratusz, Kinoteatr i Amfiteatr im. Luisa Amstronga.
- 8. Powrót na parking lub Dworzec Kolejowy.
1. Dworzec kolejowy i lokomotywa parowa.

Budynek dworca jest zabytkowym neogotyckim gmachem z 1900 r. Nad głównym wejściem widnieje herb Iławy i właśnie od tego dworca rozpoczynamy zwiedzanie miasta. Dla niemobilnych będzie to punkt startowy. Oczywiście jest i parking dla samochodów, ale płatny.

Tuż przed dworcem, na Placu Iławskich Kolejarzy, stoi lokomotywa parowa TKt48-53. Zabytek przeszedł renowację w 2019 r. Na placu za parowozem jest szklany zegar słoneczny, który widać po prawej stronie zdjęcia (po sporym powiększeniu 🙂 )
2. Biały kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny
Drugi punkt na naszej drodze to kościół, nazywany przez miejscowych „białym” kościołem. Znajduje się tu darmowy parking, ale o tym na końcu wpisu.

„Biały” kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny został zbudowany w stylu modernistycznym w 1933 r. Od 2006 r znajduje się tu Kaplica Wiecznej Adoracji, więc kościół jest dostępny „na okrągło”.

Niestety możemy go oglądać przez kratę. Kościół można obejrzeć od środka przed mszami świętymi.
- msze w dni powszednie: 7.00 i 18.00
- msze w niedzielę: 7.00 8.15 9.30 10.45 12.00 13.00 18.00
3. Bulwar Jana Pawła II.
Po zaparkowaniu i minięciu kościoła, kierujemy się wzdłuż torów. Droga doprowadzi nas do jeziora Mały Jeziorak, które jest częścią dużego Jezioraka.

Ruszamy brzegiem Małego Jezioraka. Ten brzeg porastają drzewa. Można usiąść w cieniu nad wodą. Można też poszukać ławeczek, ponieważ dogodne miejsce do odpoczynku nazywa się tu Bulwarem Jana Pawła II.

Spomiędzy drzew wyłania się Panorama Iławy. Widać wieżę kościoła – najstarszego zabytku w mieście.

Gdzieniegdzie kołyszą się przycumowane łodzie.
4. Kawa w Starym Tartaku.
Nasza droga skręca w prawo. Powoli, niespiesznie dochodzimy do Hotelu Stary Tartak. Miejsce wygląda przepięknie.

Przy Hotelu jest restauracja, plac zabaw, ogród i pomost nad wodą. Hotel powstał w miejscu starego tartaku, stąd nazwa nawiązująca do historii tego miejsca.

Można usiąść na tarasie z lodami i rozkoszować się widokiem jeziora.

Przechodzimy przez główną ulicę na wprost Starego Tartaku. Po chwili stajemy nad Jeziorakiem. Jeziorak jest najdłuższym jeziorem w Polsce. Ma długość 27,45 km a szerokość 2,4 km. Jest to jezioro rynnowe. Jeziorak ma 16 wysp, w tym jedną z największych wysp śródlądowych: Wielką Żuławę, gdzie kręcono polski film historyczny: „Gniazdo”.
5. Port Iława, prom, tramwaj wodny i plaża.

Port Śródlądowy Iława jest najnowocześniejszym portem na Warmii i Mazurach. Powstał w 2015 r. Jest tu potężna marina dla kilkudziesięciu łodzi.

W porcie jest warsztat do drobnych napraw, dźwig portowy, punkt gastronomiczny z tarasem widokowym, toalety, Izba Pamięci i Punkt Informacji Turystycznej. Wypływa stąd tramwaj wodny.


W porcie utworzono Aleję Żeglarską. Są tu nazwiska ludzi zasłużonych dla żeglarstwa i propagujących ten sport. Z pewnością z tego powodu zawisła tu tablica Zbigniewa Nienackiego, autora serii książek o przygodach „Pana Samochodzika”.

Tuż za aleją jest strzeżona plaża z ratownikami. Tak więc wiele się tu dzieje. Po jeziorze kursuje statek Ilavia, tramwaj wodny, można wynająć łódź z uprawnieniami, bądź łódkę BEZ uprawnień. Można też popłynąć promem na największą wyspę na Jezioraku: Wielką Żuławę. Szczegóły na końcu wpisu 🙂

Przesuwając się dalej wzdłuż plaży, dojdziemy do miejsca skąd odpływa prom na Wielką Żuławę. Niestety tym razem nie starczy mi czasu, by popłynąć. Mogę jeszcze tylko zamoczyć nogi w wodzie i popatrzeć na jedną z wielu zatoczek.

6. Czerwony kościół pw. Przemienienia Pańskiego i mury obronne.
Wracamy nabrzeżem do Starego Tartaku, ale tym razem nie idziemy wzdłuż jeziora a przechodzimy przez most rozdzielający Małego Jezioraka od Jezioraka. W ten sposób szybko znajdziemy się po drugiej stronie Małego Jezioraka. Tymczasem, przed nami: „Starówka”.

Właściwie Iława Starówki nie posiada. Tam, gdzie kiedyś była, stoi „blokowisko”. Teraz najstarszą częścią Iławy jest ten charakterystyczny kościół i kawałek murów miejskich.
Kościół zwany przez miejscowych „czerwonym” kościołem, został zbudowany w latach 1317-25. Od początku był pod patronatem krzyżackim, więc Zakon podsyłał tu swoich księży.

Rokokowy ołtarz główny pochodzi z 1741 r. Ambonę zdobią płaskorzeźby przedstawiające czterech Ewangelistów.

Prawy, boczny ołtarz z herbem Iławy, przedstawia Chrystusa Nauczającego.

Wokół kościoła wciąż widoczne miejskie mury obronne. Ponieważ pełnił rolę obronną został z nimi połączony.
7. Ratusz, Kinoteatr i Amfiteatr im. Luisa Amstronga.

W pobliżu kościoła stoi się jeszcze jeden ciekawy budynek: to neobarokowy ratusz, powstały w 1910-12 r. Wewnątrz znajduje się Urząd Stanu Cywilnego i Informacja Turystyczna.

Za budynkiem Ratusza zaczyna się szeroki plac, albo jak kto woli: alejka, prowadząca obok Kinoteatru „Pasja”. Budynek powstał w latach 1916-22. W 2006 r Kinoteatr przeszedł gruntowną renowację.

I takim to sposobem zbliżamy się do końca. Za nim jednak zakończę wpis, mam tu jeszcze małą „perełkę”. A mianowicie Amfiteatr im. Luisa Amstronga.

Odbywa się tu festiwal jazzu tradycyjnego „Złota Tarka”.

Przy Galerii Handlowej Jeziorak (w takim oto miejscu), startuje statek wycieczkowy Ilavia. Następnym razem na pewno z tego skorzystam.
Jeszcze przez chwilę siedzimy w jednej z kawiarenek, nad brzegiem Małego Jezioraka. Za chwilę skończy się ta krótka przygoda z Mazurami
8. Powrót na parking lub Dworzec Kolejowy.

Droga powrotna do Parkingu przy „białym” kościele, to zaledwie 15 minut. Dojście na Dworzec Główny to już 40 minut pieszo. Wprawdzie można wezwać taksówkę, ale ja radzę przespacerować się po mieście. Może zobaczycie coś ciekawego, co mnie umknęło?
Ciekawe miejsce w pobliżu.

W 1854 r w Ławicach, niewielkiej miejscowości usytuowanej 8 km od Iławy, urodził się profesor Emil von Behring. W 1901 r otrzymał pierwszą Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny za wynalezienie surowicy przeciwbłoniczej. Oczywiście osiągnięć w dziedzinie medycyny miał więcej.
Uniwersytet w Marburgu przyznaje nagrodę imienia profesora Behringa i jest to najbardziej prestiżowa nagroda w dziedzinie medycyny w Niemczech. Nazwiskiem naukowca została też nazwana planetoida: (65685) Behring.

W miejscowości Ławice jest Izba Pamięci, profesora. Znajduje się ona w dawnej szkole, gdzie nauczał ojciec Behringa i gdzie sam Emil pobierał pierwsze nauki. Adres: Ławice 8. Na placu przed szkołą stoi popiersie noblisty.

Izba Pamięci oferuje pamiątki po profesorze, w tym oryginalne pismo zaświadczające o nagrodzie.

Są tam również zebrane fotografie Emila von Behringa i jego bliskich, m.in. żony Elzy. Co ciekawe Behring ożenił się z Elzą Spinolą w wieku 42 lat, podczas gdy jego małżonka miała zaledwie 20 lat. Doczekali się 6 synów.

Tuż za wioską ( 10 minut pieszo), w małym gaiku, jest stary niemiecki cmentarz.

Na cmentarzu znajduje się grób rodziców profesora Emila von Behringa.
Pływanie po Jezioraku.

- PROM cumuje tuż za „plecami” Portu Iława i płynie na wyspę Wielka Żuława.
- Prom kursuje od 8.00 do 20.00 w sezonie
- Sezon trwa od VII do VIII.
- Od IX do X pływa „na telefon”.
- Cena na 2023 r: 30 zł/samochód i 2-3 zł od.”gapowiczów”.

- Wokół Małego Jezioraka znalazłam przynajmniej trzy miejsca, gdzie można wynająć ŁÓDŹ z uprawnieniami, bądź bez.
- CENNIK 2023 r:
160 zł / 1 godzina! |

- TRAMWAJ WODNY startuje z Portu Iława, przy plaży.
- Rejs trwa 55 minut.
- Tramwaj kursuje:
pon.-czwartek | 11.00-17.00 |
piąt, sob, niedz. | 11.00-19.00 |
- CENNIK 2023 r:
normalny | 35 zł |
ulgowy | 30 zł |

- STATEK ILAVIA -sezon trwa 29.IV – 1.X.
- Statek odpływa spod Galerii Handlowej Jeziorak.
- Rejs trwa około 1 godziny.
- CENNIK 2023r :
normalny | 30 zł |
ulgowy | 25 zł |
- Bilety zakupisz na pokładzie statku.
- Rejs odbywa się przy minimum 5 osobach.
- Rejsy o: 10.00 11.30 13.00 14.30 16.00